KOPP groep

Veel kinderen en jongeren die opgroeien bij één of beide ouders met psychische problemen of verslavingsproblemen ervaren hierdoor moeilijkheden. Denk aan het ervaren van stress, angst en verdriet, het (gevoel te) moeten zorgen voor de ouder(s), het overnemen van taken van de ouder(s), het ervaren van problemen op school, vooroordelen van anderen, eenzaamheid en gevoelens van schuld en schaamte.

Het komt regelmatig voor dat deze kinderen aangepast gedrag vertonen en daardoor niet opvallen. Ook kunnen ze erg loyaal zijn naar hun ouder(s), waardoor ze zich niet durven uitspreken over hun eigen ervaringen en behoeften. KOPP/KOV kinderen hebben daarnaast een hoger risico om ook zelf psychische of verslavingsproblemen te krijgen.

Er zijn verschillende factoren van invloed op de weerbaarheid van KOPP/KOV kinderen en het wel of niet zelf ontwikkelen van psychische problemen. Voorbeelden van risicofactoren zijn de duur en de ernst van de psychische problemen bij de ouders, de leeftijd van het kind als de problemen zich voordoen (hoe jonger hoe kwetsbaarder), erfelijke factoren, de opvoedvaardigheden van de ouders en conflicten tussen de ouders.
Voorbeelden van beschermende factoren zijn een warme en betrokken houding van ouders, goede ondersteuning door de gezonde ouder, sociale steun buiten het gezin en kennis van het kind over de problemen van de ouder.

Veel KOPP/KOV kinderen ervaren op het moment dat ze (jong)volwassen worden, problemen door de gevolgen van het opgroeien bij ouders met psychische of verslavingsproblemen. Ze ervaren bijvoorbeeld snel gevoelens van angst en spanning, voelen zich erg verantwoordelijk voor het welzijn van anderen, hebben moeite met het aangeven van grenzen en kampen met schuldgevoelens.
Maar deze (jong)volwassenen benoemen ook positieve kanten, zoals dat ze minder snel oordelen over anderen en andere mensen de ruimte geven om zichzelf te zijn. Daarnaast noemen sommigen zichzelf empathisch en veerkrachtig en geven ze aan een groot doorzettingsvermogen te hebben (Bron: Jongvolwassen KOPP/KOV: cijfers en ervaringen van MIND Naasten Centraal).

De effecten van KOPP/KOV problemen beperken zich meestal niet tot 1 levensfase, maar vragen op verschillende momenten in iemands leven aandacht. Zo kunnen KOPP/KOV volwassenen bijvoorbeeld problemen ervaren met intimiteit en relaties, twijfelen aan het krijgen van eigen kinderen of geconfronteerd worden met de zorg van een bejaarde ouder, die naast psychische problemen ook lichamelijke problemen krijgt.

Kinderen en (jong)volwassen die opgroeien of zijn opgegroeid met een psychisch kwetsbare ouder herkennen zich niet altijd in de term KOPP/KOV. Hoewel het geen aandoening of diagnose is en ieder mens uniek is, helpt het toch vaak om het te duiden. Het is voor een KOPP/KOV kind of volwassene vaak prettig om zichzelf en de situatie beter te begrijpen. Ook helpt de term bij het vinden van de juiste ondersteuning (als dat nodig is) bij bijvoorbeeld de huisarts, POHggz of psycholoog.